4, v.2Empreendedores: o que a escola tem com isso?População em situação de rua e o retorno à educação escolar: entre dificuldades e possibilidades author indexsubject indexsearch form
Home Pagealphabetic event listing  





Congr. Intern. Pedagogia Social July. 2012

 

É possível perder-se no universo socioeducativo? Notas sobre o campo da Educação Social e sobre seus diálogos internos

 

Is it possible to get lost in the socio-educational universe? Notes on the field of social education and the dialogues within

 

 

Sanna Ryynänen

University of Eastern Finland, Finlândia. sanna.ryynanen (at) uef.fi

 

 


RESUMO

A educação social, a educação não-formal e a educação sócio-comunitária têm vários aspectos em comum. Um destes é uma ampla variação de como estas denominações são entendidas e usadas no campo socioeducativo. No nosso artigo, tomamos a amplitude do termo educação social como um ponto de partida para desenvolver uma análise que permita-nos entender melhor os elementos compartilhados da educação social, a educação nãoformal e a educação sociocomunitária e as suas fronteiras que se misturam.
O objetivo principal do texto é procurar uma possibilidade, a partir do marco teórico da pedagogia social, de como abrir horizontes tanto aos diálogos como ao estabelecimento dos objetivos comuns e das tarefas compartilhadas. Sugerimos que é somente a partir do reconhecimento das diferentes "sub-tradições" do universo socioeducativo e de uma análise profunda sobre as relações entre elas que é viável começar a estabelecer diálogos produtivos entre a educação social, a educação não-formal e a educação sócio-comunitária.
As análises do artigo são baseadas na leitura teórica e nas considerações e descobrimentos da nossa pesquisa de doutorado (RYYNÄNEN, 2011) cujo trabalho de campo foi feito em três organizações não-governamentais em Salvador-BA nos anos de 2008 e 2009. 

Palavras-chave: Pedagogia social. educação social.


ABSTRACT

Social Education, Non-formal Education, and Community Education have several aspects in common. One of those is a vast variety of the ways in which these concepts are understood and used in the field of socio-educational work. In our article, we take this conceptual broadness as a starting point in order to develop an analysis on the shared elements and merging borderlines.
It is suggested that an only possibility to start establishing productive dialogues between Social Education, Non-formal Education and Community Education is to take the existence of different "sub-traditions" of socio-educational approaches as a starting point.
The main objective of the paper is to suggest, with social pedagogy as the theoretical framework, one possibility for opening up the horizons to dialogues as well as to joint objectives and shared tasks.
The analyses of the article are based on literary analysis as well as on the considerations and findings of our Doctor's Thesis (RYYNÄNEN 2011) the fieldwork of which was conducted in three Non-governmental Organisations in the city of Salvador, Brazil, in 2008 and 2009.

Keywords: Social Pedagogy, Social Education,


 

 

Texto completo disponível apenas em PDF.

Full text available only in PDF format.

 

 

Referências 

CALIMAN, G. (2009): Pedagogia social na Itália. In SOUZA NETO, J.; SILVA, R.; MOURA, R. (orgs.) Pedagogia Social, São Paulo: Expressão e Arte Editora, 2009, pp. 51–60.

CAMERON, C. & MOSS, P. (2011): Social Pedagogy: Current Understandings and Opportunities. In CAMERON, C. & MOSS, P. (Eds.) Social Pedagogy and Working with Children and Young People. Where Care and Education Meet. London: Jessica Kingsley, pp. 7–32.

CARVALHO, J. O. & CARVALHO, L. (2006): A educação social no Brasil: contribuições para o debate. In Proceedings of the I Congresso Internacional de Pedagogia Social, 2006, São Paulo (SP) [online] [cited 28 March 2012]. Available from: <http://www.proceedings.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=MSC0000000092006000100024&lng=en&nrm=iso>

CARIDE, J. A. (2004): No hay educación no formal. Educación Social. Revista de Intervención Socioeducativa, Octubre-diciembre (2004), 6–8.

ERIKSSON, S. & WINMAN, T. (2010): Introduction. In ERIKSSON, S. & WINMAN, T. (Eds.) Learning to Fly. Social Pedagogy in a Contemporary Society. Göteborg: Daidalos.

FREIRE, P. (2006 [1976]): Ação cultural para liberdade e outros escritos. São Paulo: Paz e Terra. 

FREIRE, Paulo (2008 [1968/1974]): Pedagogia do oprimido. São Paulo: Paz e Terra.

GOMES, P. (2009): Educação sócio-comunitária: delimitações e perspectivas. In Proceedings of the II Congresso Internacional de Pedagogia Social, 2008, São Paulo (SP) [online] [cited 27 March 2012]. Available from: <http://www.proceedings.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=MSC0000000092008000100013&lng=en&nrm=iso> .

DÍAS, A. S. (2006): Uma Aproximação à Pedagogia-Educação Social. Revista Lusófona de Educação, 2006, 7, 91–104.

HÄMÄLÄINEN, J. (2003): The Concept of Social Pedagogy in the Field of Social Work. Journal of Social Work 2003 3: 1, pp. 69–80. [http://jsw.sagepub.com/content/3/1/69]

KURKI, L. (2006): Sosiokulttuurinen innostaminen. Muutoksen pedagogiikka. Tampere: Vastapaino.

Kurki, L. (2008): El campo "interdisciplinario" de pedagogía social y animación sociocultural en Finlândia. http:quadernsanimacio.net; nº 8; JULIO de 2008.

ORTEGA, J. (2005): La educación a lo largo de la vida: La educación social, la educación escolar, La educación continua... todas son educaciones formales. Revista de Educación, núm. 338 (2005), pp. 167–175.

PARCERISA, A. (2008): Educación Social en y con la institución escolar. SIPS - Revista Interuniversitaria de Pedagogía Social nº 15 - marzo 2008.

PÉREZ, G. (2003): Pedagogía social – educación social. Cosntrucción científica e intervención práctica. Madrid: Narcea.

PETRUS, A. (1997): Concepto de educación social. In PETRUS, A. (coord.) Pedagogía Social. Barcelona: Editorial Ariel, pp. 9–39.

PETRUS, A. (2003): Novos âmbitos em educação social. In ROMANS, M. & PETRUS, A. & TRILLA, J.: Profissão: educador social. Porto Alegre: Artmed, pp. 51–114.

QUINTANA, J.M. (1997): Antecedentes históricos de la educación social. Em PETRUS, A. (coord.) Pedagogía Social. Barcelona: Editorial Ariel, pp. 67–91.

RIBEIRO, M. (2006): Exclusão e educação social: Conceitos em superfície e fundo. Educ. Soc., Campinas, vol. 27, n. 94, pp. 155–178, jan./abr. 2006 [online] [cited 29 March 2012] Available from <http://www.cedes.unicamp.br>

RYYNÄNEN, S. (2009): "A pedagogia social na Finlândia e o contexto brasileiro". In SOUZA NETO, J.; SILVA, R.; MOURA, R. (orgs.) Pedagogia Social. São Paulo: Expressão e Arte Editora, p. 61–82.

RYYNÄNEN, S. (2011): Nuoria reunoilla. Sosiaalipedagoginen tutkimus rikollisuuden ja väkivallan keskellä elävien nuorten kasvun tukemisesta brasilialaisissa kansalaisjärjestöissä. [Jovens no limite. Pesquisa sócio-pedagógica sobre o apoio pedagógico por ONGs brasileiras para os jovens e adolescentes que vivem no contexto de criminalidade e violência]. Dissertação de doutorado. Tampere: Tampere University Press.

SÁEZ, J. (1997): La construcción de la pedagogia social: algunas vías de aproximación. Em PETRUS, A. (coord.) Pedagogía Social. Barcelona: Editorial Ariel, pp. 40–66.

TRILLA, J. (2003): O universo da educação social. Em ROMANS, M. & PETRUS, A. & TRILLA, J.: Profissão: educador social. Porto Alegre: Artmed, 13–50.

VENTOSA, V.J. (2004 [1997]): Perspectiva comparada da animação sociocultural. Em TRILLA, J. (Coord.) Animação sociocultural. Teorias, programas e âmbitos. Lisboa: Editorial Ariel.